سامرا، پایتخت دوران اسلامی با مناره مارپیچ آن به دلیل طوفان‌های شن فرسایش می‌یابد، و ام‌العقارب با معبد سفید، کاخ و گورستانش توسط صحرا بلعیده می‌شود. امسال عراق بخشی از میراث‌فرهنگی خود را از دست داد.
به گزارش گروه بین‌الملل صبح ما به نقل از گاردین، برخی از باستانی‌ترین بناهای جهان در اثر تغییرات آب‌وهوایی در حال نابودی هستند، درحالی‌که افزایش غلظت نمک در عراق آجرهای گلی را فرسوده می‌کند و طوفان‌های شن مکرر، شگفتی‌های باستانی را از بین می‌برند.
عراق به‌عنوان مهد تمدن شناخته می‌شود. در اینجا بود که کشاورزی متولد شد، برخی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان مانند اور پایتخت سومری ساخته شدند و یکی از اولین منظومه‌های نوشتاری – خط میخی – توسعه یافت. «آگوستا مک ماهون»، استاد باستان‌شناسی بین‌النهرین در دانشگاه کمبریج، توضیح داد که این کشور ده‌ها هزار مکان از دوران پارینه‌سنگی تا دوران اسلامی دارد.
وی افزود: آسیب به مکان‌هایی مانند بابل افسانه‌ای دررابطه‌با تحقیق در خصوص تکامل انسان، توسعه شهرهای اولیه، مدیریت امپراتوری‌ها و تغییرات پویا در چشم‌انداز سیاسی دوران اسلامی، شکاف ایجاد می‌کند.
بین‌النهرین، سرزمین بین دو رودخانه عراق امروزی، سرشار از نمک است که به طور طبیعی در خاک و آب‌های زیرزمینی وجود دارد. در متون خط میخی به حرفه نمک‌گیر اشاره شده است و استفاده از نمک را در همه چیز از نگهداری غذا گرفته تا مراقبت‌های بهداشتی و آیین‌ها توصیف می‌کنند.
یک ضرب‌المثل سومری است که می‌گوید مایحتاج اولیه زندگی نان‌ونمک است: وقتی فقیری مرد، او را زنده نکنید. وقتی نان داشت نمک نداشت. وقتی نمک داشت، نان نداشت.
«جعفر جوثری»، زمین باستان‌شناس عراقی اظهار کرد: نمک موجود در خاک در برخی شرایط می‌تواند به باستان‌شناسان کمک کند، اما همین ماده معدنی نیز می‌تواند مخرب باشد و مکان‌های میراثی را از بین ببرد. آجرها، الواح خط میخی، همه چیز را نابود می‌کند.
بحبوحه کمبود آب ناشی از سدهای ساخته شده در بالادست توسط ترکیه و ایران و با افزایش غلظت نمک و نیز سال‌ها سوءمدیریت منابع آبی و کشاورزی در عراق، قدرت مخرب نمک در حال افزایش است.
«احمد حمدان»، مهندس عمران که کیفیت آب رودخانه‌های عراق را مطالعه می‌کند، گفت: میزان شوری آب در رودخانه شط‌العرب از دهه ۹۰ شروع به افزایش کرد. وی که سالانه کیفیت آب شط‌العرب – تلاقی دجله و فرات – را آزمایش می‌کند، سال ۲۰۱۸ را بحرانی نامید زیرا آب‌شور دست‌کم ۱۱۸ هزار نفر را روانه بیمارستان کرد.
در حال حاضر تغییرات آب‌وهوایی به این مشکل اضافه شده است. عراق گرم‌تر و خشک‌تر می‌شود. سازمان ملل تخمین می‌زند که میانگین دمای سالانه تا سال ۲۰۵۰ تا ۲ درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد، درحالی‌که در بیشتر روزها دما به بیش از ۵۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و میزان بارندگی تا ۱۷ درصد کاهش می‌یابد، تعداد طوفان‌های شن و گردوغبار از ۱۲۰ مورد به ۳۰۰ مورد خواهد رسید. در همین حال، بالا آمدن آب دریا بخش‌هایی از نمک را به داخل عراق هدایت می‌کند و در کمتر از ۳۰ سال، بخش‌هایی از جنوب عراق ممکن است زیر آب باشد.
جوثری، استاد باستان‌شناسی در دانشگاه القادسیه و یکی از مدیران شبکه عراقی – بریتانیایی نهرین که در مورد میراث عراق تحقیق می‌کند، گفت: تصور کنید ۱۰ سال آینده، بیشتر مکان‌های ما زیر آب‌شور خواهند بود.
او حدود یک دهه پیش متوجه آسیب‌های ناشی از نمک در مکان‌های تاریخی شد.
یکی از نقاطی که آسیب قابل‌توجهی دیده است، بابل است که توسط یونسکو به‌عنوان امپراتوری بابل به رسمیت شناخته شده است. جایی که نمک بر روی آجرهای گلی ۲۶۰۰ ساله آن نشسته است. در معبد ایشتار، ایزدبانوی عشق و جنگ سومری، پایه دیوارها در حال فروریختن هستند. در اعماق دیوار ضخیم، نمک تا زمانی که متبلور شود جمع می‌شود و موجب ترک آجرها و ازهم‌گسیختگی آنها می‌شود.
سامرا، پایتخت دوران اسلامی با مناره مارپیچ آن به دلیل طوفان‌های شن فرسایش می‌یابد، و ام‌العقارب با معبد سفید، کاخ و گورستانش توسط صحرا بلعیده می‌شود.
امسال عراق بخشی از میراث‌فرهنگی خود را از دست داد. در حاشیه کویر در ۱۵۰ کیلومتری جنوب بابل، بستری از نمک قرار دارد که زمانی دریاچه ساوا Sawa Lake بوده است. این آب منبع تغذیه حداقل ۳۱ گونه پرنده از جمله حواصیل خاکستری و اردک بلوطی، بود. اکنون به دلیل استفاده بیش از حد از آب در مزارع اطراف و تغییرات آب‌وهوایی کاملاً خشک شده است.
عدم اجرای مقررات در مورداستفاده از آب‌های زیرزمینی به این معنی است که کشاورزان می‌توانند آزادانه چاه‌هایی حفر کنند و مزارع گندم بکارند که در چشم‌انداز غبارآلود بیابان بسیار سبز هستند.
جوثی گفت: وقتی بچه بودم به یاد داشتم که دریاچه ساوا یک دریاچه خیلی بزرگ است. مانند دریا بود. اما اکنون از بین رفته است. ما دیگر دریاچه‌ای نداریم. گیاهان بیابانی اکنون در جایی رشد می‌کنند که زمانی آب وجود داشت و ساوا به منبع دیگری از طوفان‌های شن تبدیل شده است.
ترجمه: گلناز سادات غفاری