یک دیپلمات پیشین به صبح ما گفت: ایران هم می‌تواند از این ظرفیت‌های افغانستان استفاده کند، اما فرق ما با ترکیه این است که ایران به‌خاطر مسائل بین‌الملل استقلال اقتصادی ندارد، چیزی‌که ترکیه از آن بهره می‌برد.
صبح ما | بعد از حوادث اخیر افغانستان حالا بسیاری دنبال نفوذ برای بهره‌بردن از منابع این کشور هستند. شاید از همین حالا بشود برخی تحرکات را در منطقه برای این منظور دید؛ مثلاً چند روز قبل اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در مراسم رونمایی از یک پهباد گفت که «هرکس در منطقه می‌خواهد سنگی جابه‌جا کند باید از ترکیه اجازه بگیرد.» حرف‌هایی که بوی کدخدا منشی از آن احساس شد. حالا برخی محافل سیاسی درحال گمانه‌زنی هستند که پشت سخنان رئیس‌جمهور ترکیه چه ایده‌ای وجود دارد و آیا این ایده می‌تواند سبب تغییرات در مناسبات این کشور با سایر دولت‌های منطقه از جمله ایران شود.
درهمین‌باره فریدون مجلسی، کارشناس روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با پایگاه خبری «صبح ما» گفت: «در خاورمیانه از این نوع رجز خوانی‌ها مرسوم است. اگر به‌سخنان فرمانده‌هان کشور خودمان هم نگاه کنید از این سخنان می‌گویند. منتهی این حرف‌ها بیشتر از زبان نظامی‌ها گفته می‌شود که جزو کارشان محسوب می‌شود نه زبان رئیس یک دولت. دلیل گفتن این سخنان از طرف اردوغان بیشتر مسائل داخلی ترکیه است. این کشور یک جامعه متکثر و متفاوتی دارد، با وجود این‌که حدود ۷۰۰سال از ورود ترک‌ها به آناتولی می‌گذرد هنوز جامعه بومی که شامل کردها، آرامنه، آشوری‌ها، آذری‌ها هستند خودشان را بومی تلقی می‌کنند و ترک‌ها را به‌عنوان نیروهایی‌که بعداً وارد این سرزمین شدند و قدرت گرفتند در نظر می‌گیرند. لذا یکی از مشکلات ترکیه همان آپارتاید ترکی علیه دیگر اقوام است. بنابراین اردوغان برای این‌که توجه‌ها را به شعارهای میهن پرستارانه جلب کند و از حمایت برخوردار شود این حرف را گفته است.»
وی ادامه داد: «نکته دوم به بلند پروازی‌های اردوغان در خارج از مرزهای ترکیه برمی‌گردد. ترکیه در توسعه اقتصادی بعد از جنگ ایران و عراق بسیار موفق بود. یعنی اگر بازنده جنگ، ایران و عراق بودند؛ ترکیه بزرگترین برنده این جنگ بود. ترکیه دلال صادرات کالاها به ایران و عراق شد و ما هم ناچار بودیم این کالاها را با هزینه‌های بیشتر از این کشور وارد کنیم. بنابراین ترک‌ها بدون این‌که نقشی داشته باشند از جنگ ایران و عراق سود بردند. بعد هم از آلمان تکنولوژی خوبی وارد کردند، همه این‌ها کمک کرد درآمد سرانه این کشور افزایش داشته باشد. چنین جهشی باعث می‌شود کسانی‌که به این دستاورد رسیده‌اند دست و پای خودشان را گم کنند و دنبال بلند پروازی بروند. درچنین شرایطی اردوغان سایر نیروهای موجود در ترکیه را کنار گذاشت و به‌طریقی علاقه به حاکمیت مادام‌العمر خودش را نشان داد تاجایی‌که او الان خودش را قدرقدرت منطقه می‌داند.»
مجلسی گفت: «اردغان امروز ارتش قوی دارد، در سوریه دخالت می‌کند و کسی جلودار او نیست. از لیبی سهم‌خواهی می‌کند، با سیسی در مصر رقابت می‌کند و خودش را مدافع اخوان‌المسلمین می‌داند. همچنین در اخلاف قطر با برخی کشورهای اسلامی ناوگان خودش را به حمایت از این کشور فرستاد. الان هم با خالی شدن افغانستان ایده‌های جدیدی دارد. ترکیه خودش را در افغانستان صاحب‌خانه می‌داند. از زمان‌های گذشته که دولت قاجار وجود داشت عثمانی‌ها با افغانستان که مذهب حنفی داشتند ارتباط ویژه‌ای داشتند و آن‌ها را علیه حکومت ایران که مخالف عثمانی بودند تقویت می‌کردند. الان هم احساس می‌کند در یک رقابت با عربستان که وهابیت را در میان پشتون‌ها رایج کرده قرار دارد، بنابراین می‌خواهد با ایده حنفی‌گری نفوذ خود در افغانستان را بدست آورد.»
این دیپلمات سابق عنوان کرد: «جدا از مسائل مذهبی یک خواست اقتصادی هم وجود دارد که ترکیه به‌دنبال آن در افغانستان است. منابع بزرگی از معدن در افغانستان وجود دارد. مثلاً در افغانستان سنگ مس هست که اگر به مس تبدیل شود، به‌عنوان یک فلز قیمتی علیرغم تمام هزینه‌هایی که ممکن است برای حمل‌ونقل آن وجود داشته باشد صرفه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری کشوری مانند ترکیه خواهد داشت. همچنین منابع عظیمی از سنگ آهن در افغانستان وجود دارد. اما آن‌چه مهمه لیتیوم است. با بلند پروازی‌هایی که ترکیه درخودش سراغ دارد بیشتر به فکر دسترسی به این عنصر است.»
وی درباره نقشی که ایران می‌تواند درباره افغانستان ایفا کند گفت: «ایران هم می‌تواند از این ظرفیت‌های افغانستان استفاده کند، اما فرق ما با ترکیه این است که ایران به‌خاطر مسائل بین‌الملل استقلال اقتصادی ندارد، چیزی‌که ترکیه از آن بهره می‌برد. من گمان می‌کنم در پس تصرف افغانستان توسط طالبانی که از قطر آمده و قطر متحد ترکیه است و این دو متحد آمریکا هستند ایده‌هایی برای افغانستان در سر دارند. این‌که حقوق بشر چه می‌شود برای هیچکدامشان مهم نیست. مسیر توسعه افغانستان از مسیر قطر و ترکیه می‌گذرد و چنانچه ایران بتواند مسائل خود را در منطقه حل و فصل کند می‌تواند به این جریان بپیوندد.»
مجلسی عنوان کرد: «بنابراین ادعای اردوغان درباره اجازه گرفتن از این کشور برای تحولات خاورمیانه چندان مهم نیست او این حرف را در مراسم افتتاح یک پهباد گفت، درحالی‌که پهبادهای ایران هم ساخته شده هستند و هم در عملیات نظامی شرکت کرده‌اند. ترکیه فقط می‌خواهند در وضعیت کنونی بگویند ما هستیم. منتهی آن‌ها در گفته‌های‌شان گستاخ هستند. همان‌طورکه در جنگ ارمنستان با آذربایجان با گستاخی پیش رفتند و نگران واکنش جهان نبودند اما اگر جمهوری اسلامی از مرزها خارج شود مصیبت عظما در دنیا خواهد بود و به سرعت در برابر ایران مقاومت خواهد شد.»
این کارشناس روابط بین‌الملل درباره وضعیت آینده ایران گفت: «ایران باید بداند برای این‌که بتواند بر سر سفره جهانی حضور داشته باشد بستگی به تصمیمات داخلی خودش دارد. چند روز قبل در نشست عراق دیدیم که از رئیس‌جمهور سوریه دعوت نشد، برای این‌که عراقی‌ها بخواهند نشان دهند خواهان پیوستن به جبهه مقاومت نیستند. کل این تجمع برای این تذکر به ایران آماده شده بود که بگوید عراق اقتصادی آماده برای همکاری است و شرط آن عدم دخالت در امور داخلی این کشور است. نماینده عراق گفت که اجازه نمی‌دهد کشورش میدان ستیز کشورهای دیگر باشد، کشورهای دیگر یعنی ایران و امریکا، بنابراین آن‌ها چنین اجازه‌ای نخواهند داد. لذا ایران باید واقعیت را بپذیرد و نقش جدی‌تری بازی کند تا از بازسازی کشور ثروتمندی مانند عراق بهره ببرد. لذا اگر جمهوری اسلامی بخواهد از شرایط منطقه بهره ببرد باید مشکلات خودش را با جامعه جهانی حل کند.»