ظهور سریع طالبان پس از ۲۰ سال جنگ با آمریکا منجر به سقوط دولت و ارتش افغانستان میشود، سناریویی که آخرین بار در دهه ۱۹۹۰ پس از خروج اتحاد جماهیر شوروی اتفاق افتاد.
به گزارش گروه بینالملل صبح ما به نقل از بلومبرگ، پیشروی طالبان بهمنظور کنترل مناطق بیشتری در افغانستان زنگ خطر را از روسیه تا چین به صدا درآورده است. این در حالی است که اقدام «جو بایدن»، رئیسجمهور ایالاتمتحده برای خروج نیروهایش از این کشور توازن قوا در جنوب آسیا را که نزدیک به دو دهه برقرار بود، بر هم زده است.
دستکم هزار سرباز افغان این هفته بهمنظور عقبنشینی به تاجیکستان فرار کردند و این امر باعث شد این کشور ۲۰ هزار سرباز اضافی را برای محافظت از مرزها خود بسیج کند.
در همین حال، «ولادیمیر پوتین»، رئیسجمهور روسیه از طالبان خواست تا به مرزهای کشورهای آسیای میانه که قبلاً بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بودند، احترام بگذارد. از دیگر سو، پاکستان همسایه افغانستان اعلام کرده است که مرزهای خود را به روی پناهجویان باز نمیکند.
«وانگ یی» وزیر امور خارجه چین که هفته گذشته هشدار داده بود مهمترین کار در افغانستان حفظ ثبات و جلوگیری از جنگ و هرجومرج است، قصد دارد هفته آینده برای گفتگو در مورد این کشور به آسیای میانه سفر کند. «وانگ ونبین» سخنگو وزارت خارجه چین، روز جمعه خروج ایالاتمتحده را عجولانه خواند و گفت واشنگتن باید به تعهدات خود برای جلوگیری از تبدیلشدن افغانستان به پناهگاه تروریسم احترام بگذارد.
«وانگ ونبین» در جلسه توجیهی در پکن اظهار کرد: ایالاتمتحده در مورد خروج نیروهای خود از افغانستان عجله کرده و مردم افغانستان را در یک وضعیت نابسامان رها کرده است. این بهانه دفاع از دموکراسی و حقوق بشر، ریاکاری آمریکا را بیشتر آشکار میکند.
«محمد سهیل شاهین»، یک مقام ارشد دفتر سیاسی طالبان در دوحه قطر، روز جمعه در پیامی در واتس اپ اظهار کرد که طالبان اجازه نخواهند داد کسی یا هر گروهی از خاک افغانستان علیه چین یا هر کشور دیگری استفاده کند. این تعهد ما است.
بایدن روز پنجشنبه اصرار داشت که ارتش آمریکا پس از کشته شدن ۲۴۴۸ عضوش و حدود ۱ تریلیون دلار هزینه، در بیستمین سالگرد به اهداف خود در افغانستان رسیده است و تا ۳۱ اوت این کشور را بهطور کامل ترک خواهند کرد. بااینحال نبرد برای مردم افغانستان و کشورهای اطراف ادامه خواهد داشت. بهویژه این خروج تهدیدی جدی برای پروژههای اقتصادی ۶۰ میلیارد دلاری پاکستان–چین (CPEC) در همسایگی افغانستان خواهد بود.
«فن هونگدا» استاد موسسه مطالعات خاورمیانه از دانشگاه مطالعات بینالمللی شانگهای، گفت: هرجومرج در افغانستان میتواند به سایر کشورها سرایت کند و منجر به تلاطم منطقهای شود. چین نمیخواهد نقش ایالاتمتحده را به عهده بگیرد اما امیدوار است که صلح و ثبات منطقهای به خاطر منافعش در منطقه را تسهیل کند.
طالبان در ماههای اخیر بهطور چشمگیری سلطه خود را در خاک افغانستان گسترش دادهاند و بر اساس اطلاعات جمعآوریشده توسط ( لانگ وار ژورنال) Long War Journal دولت تحت حمایت ایالاتمتحده تنها کنترل بیش از ۲۰٪ از این کشور را در اختیار دارد. طالبان اکنون بیش از ۲۰۰ ولسوالی از ۴۰۷ ولسوالی را در اختیار دارد، این در حالی است که در ابتدای ماه می کنترل ۷۳ ولسوالی را بر عهده داشت. در حال حاضر دولت افغانستان فقط ۷۴ وسوالی را تحت کنترل دارد و بقیه مناطق مورد مناقشه هستند.
«شهابالدین دلاور» مقام ارشد طالبان روز جمعه بیان کرد که مرزهای کشور اکنون تحت کنترل این گروه هستند و همچنان باز و در حال کار باقی خواهند ماند.
«فواد امان»، معاون سخنگوی وزارت دفاع افغانستان، روز شنبه تلفنی گفت: درحالیکه شبهنظامیان برخی مناطق را در امتداد مرزهای افغانستان تصرف کردهاند، تسخیر آنها دوام نخواهد آورد. ما حملات تهاجمی خود را افزایش دادهایم و این مناطق بهزودی آزاد و پس گرفته میشوند.
در حال حاضر، مقامات در کابل همچنان ۳۴ مرکز استان را تحت کنترل دارند، همچنین اکنون دو مرکز در نزدیکی مرزهای چین، پاکستان، تاجیکستان و ترکمنستان مورد مناقشه هستند. وزارت دفاع افغانستان در هفتههای اخیر حملات هوایی علیه جنگجویان طالبان را افزایش داده است.
ظهور سریع طالبان پس از ۲۰ سال جنگ با آمریکا منجر به سقوط دولت و ارتش افغانستان میشود، سناریویی که آخرین بار در دهه ۱۹۹۰ پس از خروج اتحاد جماهیر شوروی اتفاق افتاد. درحالیکه ایالاتمتحده میخواهد مانع حضور دوباره القاعده در افغانستان شود، پیامدها برای ۶ کشور همسایه این کشور و همچنین کشورهای مجاور مانند هند که بهطور مکرر هدف حملات تروریستی قرارگرفتهاند، بسیار ناگوار است.
سرایت خطرات ناامنی منطقهای در ماه آوریل زمانی که بمبی نزدیکی هتلی که سفیر چین در شهر کویته پاکستان، در آن اقامت داشت منفجر شد، آشکار شد. این حمله توسط طالبان پاکستان (TTP) صورت گرفت و نشان داد که دولتهای منطقه باید برای محافظت از دیپلماتهای برجسته و بازرگانان خود تلاش بیشتری کنند.
«فرید مامون زی» سفیر افغانستان در هند اظهار کرد: طالبان با حدود ۲۰ گروه تروریستی که در سراسر منطقه از روسیه تا هند فعالیت میکنند، ارتباط نزدیک دارد. فعالیتهای آنها هماکنون قابلمشاهده است و آنها تهدید قابلتوجهی برای منطقه هستند.
پاکستان که در دهه ۱۹۹۰ به طالبان کمک میکرد تا به قدرت برسد، اکنون نگران احیای مجدد جنبش طالبان پاکستان TTP است. گروهی که مقصر کشته شدن بیش از ۷۰ هزار غیرنظامی در این کشور است. با شکست اخیر جنبش طالبان پاکستان که توسط عملیاتهای مشترک نظامی پاکستان و هواپیماهای بدون سرنشین ایالاتمتحده صورت گرفته ممکن است جنبش طالبان پاکستان شاهد فرصتی برای حمله به پروژههای چینی بهمنظور تأثیرگذاری بر سیاست در اسلامآباد شود.
دکتر «اسفندیار میر»، عضو مرکز امنیت و همکاری بینالمللی در دانشگاه استنفورد، گفت: این گروهها میخواهند به پاکستان بیشتر آسیب و صدمه بزنند. اوضاع در افغانستان عامل مهمی برای امنیت مسیر اقتصادی پاکستان–چین CPEC است.
با اقتصادی که از زمان حمله آمریکا به افغانستان حدود پنج برابر رشد داشته است چین یک هدف کاملاً رسیده است. ارتش پاکستان با درک اهمیت رابطه بین پکن و اسلامآباد، هزاران نیروی ویژه برای محافظت از پروژههای اقتصادی مشترک در سراسر کشور جمع کرده است.
«گوتام موخوپادایا»، سفیر پیشین هند در افغانستان، سوریه و میانمار گفت: افغانستان به رهبری طالبان احتمالاً باعث محکم شدن روابط بین چین و پاکستان ازیکطرف و ایالاتمتحده و هند از طرف دیگر خواهد شد. همچنین روسیه و ایران در وسط این ماجرا قرار دارند تا سیاستها را بسته به درک نوع تهدید تنظیم کنند.
موخوپادایا بهعنوان یک عضو ارشد مرکز تحقیقات سیاست مستقر در دهلینو اظهار کرد: منطقه بهشدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت اما بقیه جهان از تغییر توازن ژئوپلیتیک، افراطگرایی و خشونت در امان نخواهند بود.
همانطور که طالبان دستاوردهای زیادی کسب میکنند، بسیاری از افغانها برای امنیت نسبی شهرهای بزرگتر از روستاها فرار میکنند. پاکستان انتظار پانصد هزار پناهنده از افغانستان را دارد و مقامات گفتهاند که آنها در اردوگاههای مرزی نگهداری میشوند. به گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، بیش از یکمیلیون و ۴۰۰ هزار پناهجوی ثبتشده افغان در حال حاضر در پاکستان هستند.
ترجمه: گلناز سادات غفاری