ایران در دراز مدت قطعا نگران استقرار دولت طالبان خواهد بود، ایران بین دشمن دور و دشمن نزدیک فعلا با دشمن نزدیک کنار آمده اما این اخطار را به مقامات امنیتی و بین‌المللی داده که به هیچ وجه طالبان دولت قابل اعتمادی نیست و تا زمانی که ایران در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی تضمین‌های لازم را نگرفته است، دست خود را به‌طور کامل به سوی طالبان دراز نمی‌کند و تمام تخم‌مرغ‌های خود را در این سبد نمی‌گذارد.
فیاض زاهد نوشت: استراتژی اساسی ایران خروج آمریکا از منطقه خاورمیانه است، هرچند این تحلیل واقع‌بینانه و مبتنی بر رجحان کامل و جامع بر منافع ایران باشد. استراتژی اول و اساسی ایران آن است که آمریکا در خاورمیانه بازی نکند و بازیگر موثری نباشد. به جهت اینکه دست‌های ایران دست‌های بلندی شده و در برخی جریان‌های منطقه‌ای تاثیرگذار است این امر امکان اثرگذاری و مانور بیشتری به ایران می‌دهد و ایران می‌تواند از طریق قدرت مانور بیشتری که دارد امتیازات خود را در منطقه و در مناسبات بین‌المللی اخذ کند.
در روابط بین‌الملل اصطلاح near border و long border به معنی مرز نزدیک و مرز دور وجود دارد. برای مثال آمریکا در خلیج فارس دارای مرز نزدیک است اگرچه از نظر جغرافیایی فاصله زیادی دارد اما آنقدر منافع در خلیج فارس برای این کشور می‌تواند استراتژیک باشد که آن را تبدیل به یک مرز نزدیک می‌کند. اما کانادا می‌تواند برای آمریکا یک مرز دور باشد، چرا که احساس ناامنی یا هیچ‌گونه منازعه و چالش اقتصادی، بین‌المللی یا امنیتی با این کشور ندارد.
ایران در کشورهایی چون لبنان، یمن و سوریه چنین شرایطی دارد و این مرزها برای ایران حیاتی هستند، چرا که بخشی از روابط و کنش‌های نیابتی ایران برای حرکت به سمت اهداف استراتژیک خود را تامین می‌کنند. فارغ از اینکه ما موافق این تحلیل مقامات ایران باشیم یا خیر، باید بدانیم ایران به دلیل خاصیت تاریخی و ژئوپلیتیک در طول ۳۰۰۰ سال گذشته همواره چنین نقشی را بازی کرده است. هیچگاه ایران شبیه کشوری مثل گینه، بورکینافاسو و دانمارک در اروپا نبوده است بلکه یا خود امپراطوری اول بوده که در دوره هخامنشیان، ساسانیان، اشکانیان و بعدها در دوره صفویه شاهد بودیم یا کشوری بوده که به‌رغم ضعف‌های سیاسی مفرط، هیچگاه استقلال سیاسی خود را از دست نداده مثل دوره قاجار.
یا در دورانی مانند زمان شاه و جمهوری اسلامی کشوری است که تلاش می‌کند نقش هویت‌ساز منطقه‌ای ایفا کند. فارغ از آن استراتژی نکته دوم، نارضایتی مقامات ایران از دولت غربگرای اشرف غنی بود. اشرف غنی در ملاقات‌های خصوصی و عمومی و در تبیین منافع خود، همسایگان و ایران، حرمت و کرامت کشور ما را رعایت نمی‌کرد. نحوه رفتار او در ارتباط با سد کمال‌خان و اشاراتی که در خصوص حقابه ایران و مبادله آب با نفت بیان کرده بود و برخی مناسبات پیچیده درونی که بعدا هم رسانه‌ای نمی‌شد ایران را وادار کرد موضع غیردوستانه‌ای نسبت به اشرف غنی اتخاذ کند.
نکته سوم این است که پیش از ایران این دولت آمریکا بود که در زمان دونالد ترامپ گفت‌وگوهای موثر با طالبان در دوحه قطر آغاز کرد و دولت‌های اطراف مانند روسیه، پاکستان، ایران و چین هم ناظر این اتفاق بودند. اگر قرار است دولت اولی را ملامت کرد که چرا امکان تفوق و برتری طالبان بر افغانستان را فراهم کرد، دولت ایالات متحده است که با آن فرار خفت‌بار از فرودگاه کابل که تمام طرفداران دموکراسی و لیبرالیسم را در جهان شرمنده و سرافکنده کرد. حتما استراتژی دولت آمریکا خروج از افغانستان بود اما این اقدام می‌توانست با یک زمانبندی مناسب و توجه به وضعیت کارمندان، همکاران و کسانی که به امید وضعیت جدید در افغانستان حضور داشتند انجام شود.
چندین هزار نفر با غربی‌ها کار کرده بودند و رها کردن آن‌ها در اطراف فرودگاه و باقی گذاشتن مدارک و اسناد دیجیتال و هوشمند و افتادن آن‌ها به دست طالبان یا وضعیت بسیار کمیک تسلیحات به جای مانده از نیروهای غربی در فرودگاه حامد کرزای یا پایگاه بگرام اوج این فضاحت را نشان می‌دهد. ایران این حوزه را رصد می‌کرد و طبیعی است که این ارزیابی را داشت که اگر آمریکاییان از افغانستان خارج شوند، طالبان که در همان زمان مذاکره نصف افغانستان را در اختیار داشتند، البته نه به این سرعت اما به تدریج افغانستان را در تسلط گیرد. ایران همسایه‌ای است که استراتژی اولش خروج آمریکا و استراتژی دومش این بود که اگر دولتی در افغانستان سر کار آمد ایران بتواند منافع خود را تضمین و تامین کند. به‌رغم همه دلخوری‌ها نسبت به حقوق بشر و زنان در افغانستان، تغییر لحن مقامات ایرانی نیز موجب تعجب شده است، اما در هر سوی در مناسبات بین‌المللی آنچه که ترجیح دارد، حفظ منافع ملی همان کشور است.
ایران در دراز مدت قطعا نگران استقرار دولت طالبان خواهد بود، ایران بین دشمن دور و دشمن نزدیک فعلا با دشمن نزدیک کنار آمده اما این اخطار را به مقامات امنیتی و بین‌المللی داده که به هیچ وجه طالبان دولت قابل اعتمادی نیست و تا زمانی که ایران در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی تضمین‌های لازم را نگرفته است، دست خود را به‌طور کامل به سوی طالبان دراز نمی‌کند و تمام تخم‌مرغ‌های خود را در این سبد نمی‌گذارد.
منبع: آرمان