جو بایدن، نامزد حزب دموکرات، برای ایران نماد تغییر وضع موجود شده است و از هنگامه داغ شدن تنور انتخابات پرهیجان این دوره در آمریکا تصور بر این بوده است که در صورت پیروزی بایدن او یا به برجام برمی‌گردد یا حداقل از سیاست فشار حداکثری دست برمی‌دارد. اتفاقی که در هرکدام از دو […]
جو بایدن، نامزد حزب دموکرات، برای ایران نماد تغییر وضع موجود شده است و از هنگامه داغ شدن تنور انتخابات پرهیجان این دوره در آمریکا تصور بر این بوده است که در صورت پیروزی بایدن او یا به برجام برمی‌گردد یا حداقل از سیاست فشار حداکثری دست برمی‌دارد. اتفاقی که در هرکدام از دو حالت احتمالا تحریم‌های این کشور علیه ایران را کم خواهد کرد و شرایط بهبود پیدا خواهد کرد. البته به اذعان کارشناسان واقع‌بین، این احتمال هم در بلندمدت رخ خواهد داد و نه کوتاه‌مدت. اما به هر حال طی هفته‌های اخیر خبر پیروزی بایدن با وجود ادا و اطوارهای سیاسی و لفاظی‌های تند و تیزش تاثیر مثبت خود را بر بازار داخلی ایرانی گذارده تا جایی که با وجود شیب تدریجی و ملایم قیمت فروش دلار در روز گذشته 5 آذر 99 خورشیدی به ۲5 هزار تومان رسیده و به تبع آن طلا و سکه هم کاهش قیمت داشته است.
در همین حال بازار جهانی نفت هم افزایشی بوده و قیمت‌ها رشد کرده است که شاید دلیل آن اعتقاد جو بایدن به توجه به تجدیدپذیرها و کاهش صادرات نفت باشد که قطعا بازار نفت شیل آمریکا را نیز متاثر خواهد کرد. بایدن طی روزهای مبارزه انتخاباتی‌اش از بازگشت به برجام صحبت کرده که در صورت لغو تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، به سرعت تولید نفت خود را بالا خواهد برد و صادرات را افزایش می‌دهد.
در مقابل سایر تولیدکنندگان برای پرهیز از سقوط بیشتر قیمت نفت مجبور می‌شوند تا تولید خود را متناسب با سهم ایران از بازارهای صادراتی تنظیم کنند برخی تحلیل‌گران بر این باورند برای بازارهای شکننده نفت، نتیجه انتخابات یک خطر دیگر محسوب می‌شود و آن این است که احتمال دارد ایران که یکی از تولیدکنندگان اصلی نفت در جهان است نقش خود را در تجارت بین‌المللی بازیابد.
این بدان معناست که تحریم‌هایی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در همن نخستین دور صدارتش اعمال کرده و در هفته‌های اخیر نیز تشدید شده است، می‌تواند سرانجام از بالای سر کشورمان برداشته شود و راه بیش از ۲ میلیون بشکه در روز صادرات نفت خام ایران باز شود. کما اینکه بانک‌های وال‌استریت از جمله «گلدمن ساکس»، «جی پی مورگان» و «آر پی سی کپیتال»، گفته‌اند با پیروزی بایدن، در سال آینده شاهد ورود یک میلیون بشکه در روز یا بیشتر نفت خام ایران به بازار خواهیم بود. بلومبرگ نیز اعلام کرده ایران ظرفیت تولید حدود ۳.۸ میلیون بشکه نفت در روز را دارد. به هر روی، بازاری که طی ماه‌های اخیر به دلیل شیوع کرونا دچار آسیب جدی شده است، شاید پس از انتخاب بایدن با تحولاتی جدید هر چند کوچک و کوتاه‌مدت مواجه شود.
رضا افتخاری، کارشناس انرژی درباره احتمال بازگشت ایران به بازار نفت بر این باور است: اگرچه هنوز دموکرات‌ها راهبرد مشخصی در حوزه انرژی ارائه نداده اند، اما با توجه به اینکه به‌صورت سنتی بیشتر طرفدار انرژی‌های نو و پاک هستنند، ممکن است اصرار و تاکیدی که ترامپ بر استخراج انرژی به هر قیمتی داشت را به‌نوعی کنار بگذارند یا طرح‌ها را کمرنگ کنند؛ به این معنا که حضور آمریکا در بازار جهانی و حوزه صادرات تا حدی کاهش پیدا کند، هر چند این احتمال نمی‌تواند چندان جدی باشد، به این معنا که رئیس‌جمهوری دموکرات به مانند جو بایدن هم تا حد زیادی همان استراتژی‌های انرژی را پیگیری خواهد کرد.
این تحلیلگر حوزه انرژی درباره تاثیر حضور بایدن بر مسند ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده بر بازار انرژی ایران به خبرنگار «آفتاب یزد» می‌گوید: آمدن جو بایدن تاثیر قابل توجهی در صادرات نفت ایران دست‌کم در کوتاه‌مدت نخواهد داشت، زیرا اساسا اگر بایدن ساکن کاخ سفید شود، به سرعت قادر به لغو تحریم‌هایی که دولت ترامپ اعمال کرده، نیست. ترامپ بیشتر تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را به کنگره برده، در نتیجه لغو آنها نیاز به رای کنگره دارد و شخص رئیس‌جمهوری به تنهایی نمی‌تواند اقدام به لغو آنها کند، اما در هر حال ترکیب کنگره هم ممکن است تغییر کند.
اگر همچنان اکثریت با جمهوری‌خواهان باشد، لغو تحریم‌ها در کنگره دشوار خواهد بود، ضمن اینکه بایدن هم اعلام نکرده به محض سر کار آمدن تحریم‌های جمهوری اسلامی ایران چه سرنوشتی خواهد داشت. وی تاکید کرد: در هر حال بایدن هم صحبت از مذاکره مجدد می‌کند، اما اینکه آیا مذاکره‌ای صورت بگیرد، چه زمانی آغاز شود، طرفین چه شرایطی را بگذارند و اینکه به سرانجام برسد یا خیر قابل بحث و تحلیل جدی است. در نتیجه در کوتاه‌مدت تغییری در وضعیت صادرات نفت ایران ایجاد نمی‌شود و کماکان ایران ناگزیر است که همان راه‌های دور زدن تحریم‌ها را برای فروش نفت
ادامه دهد.
وی با بیان اینکه البته توسعه پتروشیمی در ایران با برنامه ریزیهای وزارت نفت طی سالهای اخیر منجر به این شده است تا با بازگشت ایران به بازار نفت از موضع عزت و مقتدرانه به مذاکرات اقتصادی بپردازد، تصریح کرد: در واقع تقویت دیپلماسی نفتی دستاورد ارزنده‌ای است که از آن نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.
سید حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفتی ایران هم با بیان اینکه با پیروزی بایدن قطعا چرخش کامل در سیاست‌های آمریکا در قبال نفت رخ خواهد داد تصریح کرد: در مجموع از آن جا که دموکرات‌ها علاقه‌مندی بیشتری به مسائل زیست محیطی نشان می‌دهند، پیش‌بینی می‌شود جو بایدن در نخستین اقدام توسعه صنعت نفت شیل که محیط زیست را به خطر می‌اندازد متوقف کند؛ همچنین در بسیاری از میادین همچون خلیج مکزیک که برداشت نفت محیط زیست را به مخاطره می‌اندازد، با وضع مالیات‌های جدید و افزایش عوارض همراه خواهد شد بنابراین پیش‌بینی می‌شود توسعه صنعت نفت در آمریکا کند و تولید آن کاهش یابد.
این کارشناس صاحب‌نام نفتی کشورمان ادامه می‌دهد: با کاهش تولید نفت آمریکا به نظر می‌رسد عرضه نفت مازاد در بازار جهانی کاهش یافته و به تبع آن قیمت نفت نیز متعادل‌تر شود. حسینی در خصوص تاثیر سیاست‌های نفتی آمریکا بر صنعت نفت کشورمان گفت: در دوران تحریم نفت ایران، آمریکایی‌ها با عرضه نفت مازاد خود به بازار سنتی نفت ایران همچون هند و چین تلاش کرده‌اند تا جای ما را در بازار نفت بگیرند و از آنجایی که نفت آمریکا برای خریداران از نظر قیمتی مقرون به صرفه‌تر است، رقابت در این بازار آنها برای ما نیز سخت است، اما با تغییر سیاست‌های نفتی و کاهش تولید نفت در آمریکا، می‌توان امیدوار به بازگشت بازارهای نفت ایران بود. وی افزود: البته سیاست دموکرات‌ها همکاری بین‌المللی در زمینه تنظیم بازار نفت و متعادل کردن عرضه و تقاضا را کاهش می‌دهد و از آنجا که آمریکایی‌ها نقش کمرنگ‌تری در بازار نفت ایفا خواهند کرد، تمایلی به همکاری با دیگر کشورها از جمله اعضای اوپک برای کنترل عرضه نخواهند داشت.
وی با بیان اینکه ایران از دور قبلی تحریم‌ها تجربه ارزنده‌ای را کسب کرد تصریح کرد: ایران پس از توافق برجام به سرعت وارد بازار نفت شد و توانست روزانه ۲.۵ میلیون بشکه نفت به فروش برساند و در این میان قیمت نفت نقش با اهمیتی در بازگشت دوباره به بازار دارد. از سوی دیگر مزیت ایران برای تبادلات تجاری و تهاتر‌های مالی میان ایران و چین و هند کار را برای بازگشت نفت ایران تسهیل می‌کند.
حسینی ادامه داد: بازار ایران به دلیل مراوادت مالی با چین به نسبت بازار عربستان با جمعیت کم و مراوادت مالی با آمریکا شرایط بهتری را برای مراوده با چین فراهم کرده است.
در مجموع البته برخی کارشناسان نیز بر این باور هستند که توسعه زیرساخت‌های پتروشیمی در ایران و توفیق وزارت نفت در سالهای اخیر به مدیریت وزیری همچون بیژن زنگنه که اتکای ایران به درآمد نفتی برای امور جاری کشور را به میزان محسوس کاهش داده است، قدرت چانه‌زنی جمهوری اسلامی ایران را در مجامع بین‌المللی مانند اوپک و خارج از اوپک برای فراهم شدن موقعیت بهتر صادرات نفت ایران از موضعی با عزت و اقتدار فراهم کرده است./آفتاب یزد