درحالیکه ایالات متحده ادعا کرده است که تحت تحریمهای خود پنجره انساندوستانه را باز نگهداشته است، دیدهبان حقوق بشر در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که تحریمها هنوز هم به حق ایرانیان برای دسترسی به بهداشت و سلامت از جمله دسترسی به داروهای نجاتدهنده آسیب میزند.
به گزارش گروه بینالملل صبح ما به نقل از الجزیره: یک سازمان غیردولتی ایرانی شکایتی را علیه یک شرکت سوئدی به دلیل توقف صادرات پانسمانهای پزشکی به ایران آن هم به دلیل تحریمهای ایالات متحده تنظیم کرده است.
«هادی کیخسروی» یکی از هزارنفری است که مبتلا به بیماری پروانهای (اپیدرمولیز بولوزا)، بیماری ژنتیکی نادر و کشندهای که باعث ایجاد تاول، زخم و تغییر شکل پوست میشود، است.
این وضعیت برای مبتلایان به بیماری پروانهای (ای بی) که اغلب پوستشان با سوختگی درجه سه برابری میکند، بسیار دردناک است.
کیخسروی ۲۹ ساله از خانهاش در سبزوار واقع در شمال شرقی ایران به الجزیره گفت: انگار که آب جوش قطرهقطره روی پوست شما میافتد. شما این درد را هر زمان از شبانهروز میتوانید احساس کنید. شما میتوانید شاهد ازدستدادن پوستتان باشید.
اما به لطف واردات بانداژهای ویژه از یک شرکت پزشکی سوئدی به نام مونلیکه Molnlycke درد وی چند سالی تسکین یافت و مدیریت اوضاع برای او راحتتر بود.
کیخسروی گفت که این محصول به نام پانسمان فوم جاذب مپیلکس Mepilex بهراحتی میتواند مایع روی زخمها را جذب کرده و آن را ترمیم و زندگی را قابلتحمل کند.
او گفت: من میتوانم بهراحتی کارهای روزمره خود را انجام دهم، میتوانم لباسهایم را بدون اینکه زخمها به لباسم گیر کنند عوض کنم.
اما پس از خروج ایالات متحده از توافق هستهای با ایران در ماه مه ۲۰۱۸ در زمان «دونالد ترامپ» رئیسجمهور سابق این کشور و اعمال مجدد تحریمهای یکجانبه علیه ایران، مونلیکه صادرات محصول مپیلیکس را به ایران متوقف کرد.
جایگزین این محصول در ایران استفاده از پانسمانهای معمولی با ژل پترولیوم در کنار دارو برای کنترل و جلوگیری عفونت زخمها است. کیخسروی این باره گفت که این پانسمانها به همان اندازه مؤثر نیست.
بدون مپیلکس، کیخسروی قادر به کنترل زخمی که در پایش درحالرشد بود، نبود. سرانجام عفونت به جریان خون او سرایت کرد و در ۱۶ ژوئن سال ۲۰۲۰ بهمنظور جلوگیری از گسترش بیشتر عفونت، بهاجبار پای او را از زانو به پایین قطع کردند.
کیخسروی گفت: این یکروند دردناک و ناامیدکننده ذهنی بود که پایم را به این دلیل از دست بدهم.
بر اساس مرکز حقوق بینالملل کیفری ایران (ICICL) در لاهه، از زمانی که مونلیکه فروش پانسمان خود را به ایران متوقف کرد، نزدیک به ۳۰ بیمار ایرانی مبتلا به بیماری پروانهای که عمدتاً از کودکان بودند، جان خود را ازدستدادهاند و سایر مبتلایان به این بیماری دردشان تا ۷۰ درصد افزایشیافته است.
با پیگیریهای خانه (ای بی) ایران، مؤسسه خیریهای که کار حمایت از بیماریهای پوستی خاص در ایران را برعهده دارد تا این پانسمانهای سوئدی را تأمین کنند، مونلیکه در مارس ۲۰۱۹ در نامهای به آنها نوشت که به دلیل تحریمهای ایالات متحده، تصمیم گرفته است هیچ ارتباطی با ایران نداشته باشد.
این شرکت اعلام کرد: این امر تحت تحریمهای اقتصادی ایالات متحده اعمال میشود.
آسیبزدن به ایرانیان
درحالیکه ایالات متحده ادعا کرده است که تحت تحریمهای خود پنجره انساندوستانه را باز نگهداشته است، دیدهبان حقوق بشر در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که تحریمها هنوز هم به حق ایرانیان برای دسترسی به بهداشت و سلامت از جمله دسترسی به داروهای نجاتدهنده آسیب میزند.
به همین دلیل است که مرکز حقوق بینالملل کیفری ایران طی نامهای به مرکز «تماس ملی»، از شرکت مونلیکه به دلیل نقض دستورالعملهای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه با عدم انجام اقدامات دقیق حقوق بشری و تأثیر سوء بر حقوق بیماران پروانهای در ایران و درمان مناسب آنها شکایتی را تنظیم کرد.
مرکز تماس ملی، مکانیسمی است که در «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» که دولت سوئد نیز عضو آن میباشد طراحی شده است تا عملکرد شرکتهای چندملیتی مستقر در دولتهای عضو در ارتباط با رعایت «دستورالعمل شرکتهای چندملیتی» مورد نظارت واقع شود. از جمله مفاد این دستورالعمل رعایت موازین حقوق بشر و درپیشگرفتن رفتار تجاری مسئولانه توسط کمپانیهای چندملیتی است. نقض مراعات این دستورالعمل از طریق عدم مراعات موازین حقوق بشری میتواند منتهی به طرح شکایت نزد «مراکز تماس ملی» شود که بهنوعی ضمانت اجرای دستورالعمل قلمداد میشود. طرح و ثبت شکایت علیه شرکتهای ناقض حقوق بشر راهی است برای پیداکردن جبران و علاج نسبت به خسارت و آسیبی است که از اقدامات یک شرکت تجاری ناشی شده است. در واقع این مکانیسم نوعی پاسخگو کردن شرکتها – و نه افراد و یا دولتها – در برابر رفتارهای آسیبرسانشان است.
در این شکایت آمده است: تصمیمات مربوط به قطع رابطه تأثیرات احتمالی به دنبال دارد و اگر شرکت سوئدی ملزم به انجام آن است باید به شیوهای مسئولانه انجام شود.
این مرکز از مونلیکه خواست که یا با گرفتن معافیت از تحریمهای آمریکا راهی برای ادامه فروش محصولات خود به ایران پیدا کند یا جایگزین مناسبی ترتیب دهد تا کودکان بتوانند محصول نجاتدهنده موردنیاز خود را تهیه کنند.
این مرکز همچنین خواستار جبران خسارت برای کودکان آسیبدیده و خانوادههای بیماران مبتلا که براثر بیماری پروانهای فوت کردهاند، شده است.
از زمان انتشار این مطلب هنوز شرکت مونلیکه به الجزیره واکنشی نشان نداده است.
«محمد ذاکر حسین» مدیر مرکز حقوق بینالملل کیفری ایران به الجزیره گفت که این شکایت یک اقدام سیاسی نیست، بلکه آغازی برای بشریت و عدالت است.
وی افزود: ما معتقدیم که تحریمهای یکجانبه میتواند تأثیرات نامطلوبی بر حقوق بشر جمعیت غیرنظامی در کشور تحریم شده داشته باشد. پرونده مونلیکه اثبات روشنی برای چنین تأثیرات نامطلوبی است. رفتار غیرمسئولانه این شرکت سوئدی منجر به صدمه جبرانناپذیری به ایرانیان شد. با درنظرگرفتن این واقعیت، ما به امید جبران خسارت و پاسخگویی به مرکز تماس ملی سوئد مراجعه کردهایم.
«تارا سپهری فر»، محقق دیدهبان حقوق بشر به الجزیره گفت: غیرمعمول نیست که شرکتها به دلیل ترس از مجازات بسیار گسترده و پیچیده، به تحریمها عمل کنند.
پس از گزارش دیدهبان حقوق بشر در مورد این موضوع در سال ۲۰۱۹، یونیسف – صندوق اضطراری کودکان سازمان ملل – کمک کرد تا پانسمانهای خاص را به ایران بیاورد.
وی اظهار کرد: متأسفانه بیماران در انتهای مسیر بسیار پیچیدهای قرار دارند که با تحریمها و عدم شفافیت داخلی مشکلات آنها بیشتر میشود.
خسارت عمدی
در ماه آوریل، شورایعالی حقوق بشر ایران نامهای به شورای اتحادیه اروپا ارسال کرد که در آن گفته شده است که تعدادی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا صدمه عمدی بهسلامت مردم ایران، بهویژه کودکان، زنان، افراد مسن و افراد معلول وارد کردهاند.
در آن نامه اسامی بیش از دوازده کودک ذکر شده است که به دلیل عدم دسترسی به داروهای حیاتی برای بیماری پروانهای جان خود را ازدستدادهاند، و چگونگی امتناع کشورهای اروپایی از همکاری با شرکتهای ایرانی در زمینه دارو، تجهیزات پزشکی و واکسنها را شرح دادهاند.
کیخسروی گفت هرکسی در جهان باید به پانسمان مپیلکس دسترسی داشته باشد، مهم نیست که اهل کجا باشد.
کیخسروی گفت: تحریمها نباید باعث رنج مردم شود. یا اگر تحریمها را اجرا میکنند، باید اطمینان حاصل کنند که مردم به محصولات و تجهیزات پزشکی دسترسی داشته باشند.
«احمد موسوی» ۳۰ ساله از اهواز، دختری به نام زینب داشت که در ژوئیه گذشته براثر بیماری (ای بی) در گذشت.
زخمهای او که از پاهایش شروع شده بود، با گذشت زمان در سراسر بدنش پخش شد. موسوی گفت که کودک تمام روز گریه میکرد و فریاد میکشید، زیرا تحمل این درد برای یک کودک غیرقابلتحمل است.
او گفت که تنها باری که ساکت بود هنگامی بود که خواب بود و یا مادرش به او غذا میداد اما حتی در آن صورت هم اشکهایش از چشمانش سرازیر میشدند.
آنها داروها و برخی کرمها را برای کمک به زخمهای دخترشان امتحان کردند اما پانسمان مپیلکس تنها درمانی بود که کمک میکرد.
موسوی گفت، به دلیل تحریمهای آمریکا آنها فقط اندکی پانسمان داشتند که چند روز دوام بیاورد اما همان تعداد به علت اثر خنککنندهای که داشت بلافاصله به زینب کمک میکرد.
اگر پانسمانها به دلیل تحریمها وارد کشور نمیشوند، این تحریمها قطعاً بر روی افراد عادی و کودکان تأثیر میگذارد. هیچکس شایسته دیدن کودک خود در حال رنج یا مرگ نیست.
ترجمه: گلناز سادات غفاری