بی تردید علاوه بر تحلیل کارشناسان داخلی، بسیار مهم است که تحلیل رسانه های غربی از سیاست های دولت جوبایدن در خاورمیانه چیست؟ آنچه در ادامه می آید تحلیل شبکه CNN از سیاست های بایدن در مطقه است.
به گزارش صبح ما، با نزدیک شدن به پایان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، آرامشی ترسناک در خاورمیانه وجود دارد. خطوط گسل سیاسی که از سراسر منطقه عبور می کنند ساکت تر از حد معمول هستند و به نظر می رسد که درگیری های سیاسی فروکش کرده است. اما این وضعیت، چیزی بیش از نگرانی سران کشورهای منطقه ای است که به واشنگتن می روند تا ببینند آیا تغییری در رهبری جهانی به وجود آمده است.
این انتخاباتی است که به گفته تحلیلگران و سیاستمداران می تواند معادلات سیاسی بازیگران اصلی خاورمیانه را تغییر دهد. از سرنوشت توافق هسته ای ایران و معامله قرن ترامپ گرفته تا ظهور خودکامگی در منطقه. لذا به نظر می رسد که نتیجه این مسابقه می تواند تأثیرات مهمی بر مسائل منطقه داشته باشد. خاورمیانه جایی است که معاون رئیس جمهور سابق «جو بایدن» و پرزیدنت ترامپ اختلاف نظرهایی بر سر نقاط سیاسی دارند.
بایدن قول داده است آنچه را که بسیاری سیاست های اصلی ترامپ می خوانند، لغو کند: نظیر «چشم بستن بر خودکامگی سران کشورهای منطقه و نقض حقوق بشر آنها به نفع سیاست خام اندیشانه صرف» از نگاه بسیاری از مردم خاورمیانه، آمریکای زیر نظر ترامپ از روکش حمایت از دموکراسی در منطقه ای که حاکمان مورد حمایتش قرار دارند، دست کشیده است. با این وجود، تأثیرات این رویکرد رئیس جمهور بسیار شدید بوده است.
در عربستان سعودی، ترامپ به عنوان حامی به قدرت رسیدن محمدبن سلمان ولیعهد حاکم این کشور شناخته می شود. بن سلمان پیشتاز اصلاحات سریع بود اما بسیاری از مخالفان و فعالین سیاسی از جمله برخی از مدافعان حقوق زنان را از بین برد. ترامپ حتی پس از قتل مشهورترین منتقد شاهزاده، جمال خاشوقچی، در کنسولگری عربستان واقع در استانبول، تنها انتقاداتی ضمنی از او مطرح کرد.
امروز فعالان برجسته حقوق بشر نظیر لاوجین الحاتلول ، برنده جایزه PEN، به اتهامات ساختگی همچنان در زندان های عربستان به سر می برند. بایدن در یک پرسشنامه متعلق شورای روابط خارجی (CFR) از آنچه وی “چک سفید امضای خطرناک” ترامپ به پادشاهی عربستان توصیف کرده انتقاد کرد و قول داد “دستور ارزیابی مجدد روابط با عربستان سعودی را صادر کند”.
بایدن در بیانیه ای به مناسبت سالگرد قتل خاشوقچی در اکتبر امسال گفت: “من از حق فعالان، مخالفان سیاسی و روزنامه نگاران در سراسر جهان به منظور صحبت آزادانه بدون ترس از آزار و اذیت و خشونت دفاع خواهم کرد.” “مرگ جمال خاشوقچی بی فایده نخواهد بود و ما در یادواره او باید برای جهانی عادلانه تر و آزادتر بجنگیم.”
بایدن همچنین قول داده است که به حمایت ایالات متحده از کارزار سعودی برای درهم کوبیدن شورشیان حوثی در یمن پایان دهد. جنگ در آنجا ده ها هزار قربانی گرفت و شیوع بیماری و قحطی را در پی داشت. اما تعهد در مورد جنگ یمن برخلاف اقدامات تاریخی بایدن در هنگام قدرت است. دولت باراک اوباما، رئیس جمهور سابق، جایی که بایدن به عنوان معاون رئیس جمهور خدمت می کرد، حتی هنگام بمباران یمن، میلیاردها دلار اسلحه به عربستان سعودی فروخت. کاخ سفید در زمان اوباما نیز هیچ تلاش معناداری برای تعدیل سلطنت مطلق عربستان سعودی نکرد.
در مصر هم بایدن از حمایت ترامپ از عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر انتقاد کرده و گفته می شود ترامپ یک بار او را “دیکتاتور مورد علاقه من” توصیف کرده است. درباره مصر، انتقادات بایدن تا حدودی ارزیابی خواهد شد. چرا که کودتای مصر که تنها رئیس جمهور منتخب دموکراتیک این کشور، محمد مرسی را سرنگون کرد و در نهایت سیسی را به قدرت رساند، در زمان اوباما و در سال 2013 اتفاق افتاد. هر چند رئیس جمهور سابق آمریکا تلاش کرد رهبر مصر را برای بهبود رویکرد حقوق بشری تحت فشار قرار دهد، اما اقدامات او بی فایده بود.
حجم سرکوب منتقدان سیسی در مقیاس خود تکان دهنده است، به روایتی ده ها هزار نفر از مخالفان او در سال های اخیر زندانی شده اند. در تابستان امسال نیز، مرگ ساره حجازی، مدافع حقوق اقلیت ها، یادآوری سختی از وحشیگری حکومت سیسی بود. حجازی پس از اینکه مورد تعرض جنسی و جسمی در یک زندان مصر قرار گرفت، با افسردگی مقابله می کرد اما در نهایت به دلیل خودکشی جان سپرد.
وقتی ترامپ موضوع عادی سازی میان اسرائیل و سه کشور عربی را مطرح کرد،{بنابر ادعای این خبرگزاری} شاید یکی از نقاط مهم ریاست جمهوری او بود. امارات متحده عربی در ماه آگوست این پیشنهاد را هدایت کرد و این توافق نامه، عادی سازی روابط میان اسرائیل و کشوری با اکثریت جمعیت عرب یا مسلمان را پس از بیش از دو دهه رقم زد. این توافق نامه ها با سو استفاده از ابتکار عمل صلح عربی در سال 2002 شکل گرفت که عادی سازی روابط را به عقب نشینی اسرائیل به مرزهای قبل از 1967 منوط می کرد. سیاست های یکجانبه ترامپ پس از برچسب زدن به اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل، و مشروعیت بخشیدن به شهرک سازی هایی که طبق قوانین بین المللی غیرقانونی تلقی می شدند ادامه پیدا کرد.
بایدن از توافق نامه های عادی سازی استقبال کرده و گفته است که کشورهای بیشتری را در منطقه تحت فشار قرار می دهد تا برای انجام معاملات گامی مشابه بردارند. اما وی گفته است که مخالف یک جانبه گرایی است. همان رویکردی که ترامپ در برابر اسرائیل و فلسطینیان بکار برد.
بایدن معاون رئیس جمهور وقت و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در مارس 2016 اظهارات مشترکی را در مطبوعات قدس ارائه دادند. در وب سایت مبارزات انتخاباتی وی نیز آمده است: “بایدن مخالف هرگونه اقدام یک جانبه ای است که راه حل های میان دو طرف را تضعیف کند.” “او با الحاق و گسترش شهرک های اسرئیلی مخالف است و به عنوان رئیس جمهور با هر دو مخالفت خواهد کرد.”
بایدن همچنین متعهد شده است كه از رویکرد ترامپ در حمایت اقتصادی و بشردوستانه از فلسطینیان عقب نشینی كرده و سازمان آزادیبخش فلسطین را در واشنگتن و همچنین كنسولگری آمریكا در اورشلیم را مسئول امور فلسطین یا فلسطینیان كند. اما ترامپ در حال حاضر به نخست وزیر اسرائیل کمک کرده تا موقعیت خود را بسیار برجسته کند. اگر بایدن سعی کند تصمیمات ترامپ را در مورد برخی از نقاط اصلی در مذاکرات اسرائیل و فلسطین – یعنی بیت المقدس و شهرک ها – معکوس کند، می تواند خود را در مسیر برخورد با برخی از طرفداران صریح اسرائیل در واشنگتن قرار دهد.
و شایان ذکر است که بایدن به روش های ترامپ در مسئله اسرائیل و فلسطین اعتراض کرده نه با نتایج آن.
بایدن گفته است که به توافق هسته ای دوران اوباما که به طور رسمی تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک «برجام»شناخته می شود بازمی گردد. همان توافقی که ترامپ در ماه می 2018 از آن خارج شد. از آن زمان تاکنون ایران تحت فشار سخت ترین تحریم هایی قرار گرفته که بی سابقه بوده است. یک سال پس از خروج ترامپ، تهران بخش هایی از برنامه هسته ای را که تحت برجام متوقف کرده بود، دوباره آغاز کرد.
بایدن به CFR گفت: “اگر ایران به تعهدات هسته ای خود برگردد، من نیز دوباره وارد برجام می شوم و به عنوان نقطه شروع كار در كنار متحدان خود در اروپا و سایر قدرت های جهانی برای گسترش محدودیت های هسته ای توافق می كنم.” وی افزود: “انجام این كار برای بازپس گیری اعتبار آمریكا پیش پرداخت مهمی فراهم می كند و به جهانیان نشان می دهد كه وعده های آمریكا و تعهدات بین المللی بار دیگر معنا دارند.”
اعتقاد عمومی بر این است که وعده بایدن برای “بازگشت به توافق هسته ای” به دلیل عدم تمایل ایران به مذاکره با ترامپ است و او این کار را با نادیده گرفتن کارزار فلج کننده ترامپ که سعی در گرفتن امتیازات بیشتر از تهران داشت، انجام خواهد داد. جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران که {بنا بر ادعای این خبرگزاری}نقشی اساسی در فسخ قرارداد 2015 داشت، بارها گفته است که ایران درباره توافق دیگری مذاکره نخواهد کرد.
با اینکه هنوز نتایج انتخابات قطعی نشده ولی اگر ترامپ مجدداً انتخاب شود، ایران ممکن است برای مقاومت در برابر تلاش های رئیس جمهور و اقدامات قانونی چهار سال دیگر در شرایط وخیم اقتصادی دشوار باشد. از بسیاری جهات ، خروج ترامپ از توافق هسته ای می تواند به عنوان یکی از ویژگی های تعیین کننده خاورمیانه در چهار سال گذشته تلقی شود و بازگشت وی می تواند منطقه را به قلمرو ناشناخته وارد کند.
میراث اوباما در منطقه، مانند بسیاری از اسلاف او میراث مثبتی نیست. برای مردم خاورمیانه، دوره ریاست جمهوری وی با درگیری هایی که در یمن، لیبی و سوریه آغاز و در عراق دوره تصدی او ادامه پیدا کرد، همراه است. و گرچه مردم در خاورمیانه به سختی انتظار تغییری جدی در رویکردهای منطقه ای کاخ سفید را دارند، آنها همچنان امیدوارند رشته شکست های طولانی سیاست خارجی آمریکا در این منطقه روزی به پایان برسد.