تقاضای دفن متفکران در سرزمین مادری شان علاوه بر تمایل خانواده آنها، مطالبه ای عمومی محسوب می شود که تاکنون توجه ای به آن نشده است.
به گزارش صبح ما، موضوع تکراری مرگ متفکران ایرانی در تبعید و دفن غریبانه آنها در خاک کشورهای دیگر، همواره یکی از دغدغه های اصلی دلسوزان علم و فرهنگ و هنر این سرزمین بوده است.
در عین حال، تقاضای دفن این متفکران در سرزمین مادری شان علاوه بر تمایل خانواده آنها، مطالبه ای عمومی محسوب می شود که تاکنون توجه ای به آن نشده است.
آرامگاه موقت دکتر علی شریعتی که در سال ۵۶ به طرز مشکوکی در انگلستان درگذشت، در خاک سوریه قرار دارد و با وجود تقاضای خانواده این مرحوم و دوستداران مکتب او، ولی هنوز پس از گذشت قریب به ۴۵ سال، ترتیب اثری برای انتقال این مقبره به ایران داده نشده است.
در ماه های اخیر نیز، دو ادیب برجسته کشورمان، رضا براهنی و محمدعلی اسلامی ندوشن، در کانادا از دنیا رفته‌اند و پیکرشان در انتظار ایجاد شرایط مساعد برای خاکسپاری در ایران است.
این در حالیست که «وزارت ارشاد» هنوز موضع خود را پیرامون بازگشت پیکر این اشخاص به کشور اعلام نکرده است.
هرچند شخصیت های برجسته ای در این سرزمین وجود داشتند که پس از مرگ بنابر تقاضای خودشان، در خاک کشوری دیگر دفن شده اند. برای نمونه پیکر میرزا تقی خان امیرکبیر بنابر وصیت خودش در کربلا دفن شده است یا غلامحسین ساعدی و صادق هدایت، از سرشناس‌ترین نویسنده‌های ایرانی، طبق وصیت خودشان در قبرستان پرلاشز فرانسه آرمیده‌اند. اما پوشیده نیست که اغلب بزرگان و مشاهیر ایران در سده اخیر در گوشه ای از خاک همین کشور به خواب ابدی فرو رفته اند.
در ادامه بهتر است به محل خاکسپاری برخی مشاهیر ایران اشاره کنیم.
پیکر قائم مقام فراهانی، وزیر شایسته ایرانی در حرم شاه عبدالعظیم حسنی(ع) دفن شده است.
غلامرضا تختی، پهلوان ایران زمین نیز در ابن بابویه شهرری به خاک سپرده شده است، جایی که پیکر بی جان و خون آلود حسین فاطمی پس از ترورش توسط عوامل شاه به آنجا منتقل شد. در همان محل، مقبره خانوادگی علی اکبر دهخدا، متفکر و اندیشمند ایرانی و خالق فرهنگ معروف دهخدا قرار دارد.
دکتر محمد معین، نگارنده «فرهنگ معین» نیز در آستانه اشرفیه، کنار حشمت رود به خاک سپرده شده است.
محمد مصدق، نخست وزیر لایق این سرزمین هم در قلعه احمدآباد استان البرز آرمیده است.
همچنین پیکر مهندس مهدی بازرگان، اولین نخست وزیر پس از انقلاب اسلامی بنا بر وصیتش در مقبره بیات در خیابان اراک قم روبروی حرم حضرت معصومه(س) و در کنار والدین و برخی از اقوامش به خاک سپرده شده است.
یدالله سحابی و دخترش هاله نیز در امامزاده عبدالله شهرری آرمیده اند.
پیکر احمد صدر حاج سیدجوادی، از اعضای کابینه موقت انقلاب در آرامگاه خانوادگی سید جوادیها در مقبره علامه سید حسین قزوینی واقع در شهر قزوین به خاک سپرده شده است.
آرامگاه آیت الله طالقانی، روحانی مشهور و سیاستمدار هم در قطعه ۱۷ بهشت زهرا(س) است. بهشت زهرا البته میزبان پیکر بی جان ابراهیم یزدی، وزیر خارجه دولت موقت نیز است؛ با این تفاوت که سنگ قبر او تا به حال چندبار توسط عوامل خرابکار تخریب شده است.
پیکر زنده یاد ناصر کاتوزیان، حقوقدان برجسته کشور نیز در قطعه نام آوران بهشت زهرا(س) به خاک سپرده شده است. اما در گوشه دیگری از آرامستان بهشت زهرا و در قطعه هنرمندان، مزار محمدعلی فردین قرار دارد. هنرمندی که تشییع پیکرش مملو از جمعیت مردمی بود.
مزار احمد شاملو، شاعر برجسته کشور هم در امامزاده طاهر کرج است. در گوشه دیگری از شهر کرج، «بهشت سکینه» آرامگاه احمد معینی کرمانشاهی، نویسنده نامی ایران قرار دارد. کسی که سالهای طولانی از عمر خود را وقف نگارش تاریخ منظوم ایران کرد.
مقبره جلال آل احمد، دیگر نویسنده نامی کشور هم در مسجد فیروزآبادی «شهر ری» قرار دارد. در حالی که مقبره همسرش سیمین دانشور، در قطعه هنرمندان بهشت زهراست. مکانی که آرامگاه فریدون مشیری، شاعر نام آور این خاک نیز در آن واقع شده است.
فروغ فرخزاد، از شاعران برجسته کشور نیز در آرامگاه ظهیرالدوله واقع در خیابان دربند تهران مدفون شده است. همچنین مقبره پروین اعتصامی شاعر نامدار ایران در حرم حضرت معصومه(س)قرار دارد. سیمین بهبهانی دیگر شاعر برجسته معاصر نیز در آرامگاه شماره ۷۲ بهشت زهرا آرمیده است.
پیکر بی جان مرحوم استاد محمدرضا شجریان هم در محوطه آرامگاه فردوسی مشهد به خاک سپرده شد تا زنده کننده زبان و هنر فارسی باشد.