از زمان تهاجم روسیه، حسن تفاهم کلی میان کشورهای غربی و متحدان قوی به نظر می‌رسد، شکاف‌هایی در یک زمینه خاص برای بایدن پدیدار شده‌اند و آن هم هدف قرار دادن صنعت نیمه‌رسانای چین توسط ایالات متحده است.
به گزارش گروه بین الملل صبح ما به نقل از الجزیره، تهاجم روسیه به اوکراین، با وجود اشتیاق برای تحریم کردن در واشنگتن و اروپا، دوران جدیدی از دولت‌داری اقتصادی را ایجاد کرده است. «جو بایدن»، رئیس‌جمهور ایالات متحده به صراحت گفته است که محدودیت‌های صادرات فناوری، حداقل برای دولت او، پیشتاز در برابر رقبای قدرت‌های بزرگی مانند روسیه و چین خواهد بود.
با این حال، از زمان تهاجم روسیه، حسن تفاهم کلی میان کشورهای غربی و متحدان قوی به نظر می‌رسد، شکاف‌هایی در یک زمینه خاص برای بایدن پدیدار شده‌اند و آن هم هدف قرار دادن صنعت نیمه‌رسانای چین توسط ایالات متحده است.
در ماه‌های اخیر، ایالات متحده به سمت موضع تحریم‌های تهاجمی‌تر در مورد چین رفته است. دولت بایدن در ماه اکتبر از مجموعه محدودیت‌های فشرده اما گسترده‌ای بر صادرات فناوری نیمه‌رسانا به چین رونمایی کرد.
در واقع، این قوانین فروش تجهیزات یا فناوری‌های دیگری به شرکت‌های چینی که می‌توانند برای ساخت نیمه رساناهای پیشرفته استفاده شوند را ممنوع می‌کند. تراشه‌های کمتر پیشرفته در محصولاتی مانند ماشین‌ها و ماشین‌های لباسشویی استفاده می‌شوند، در حالی که نیمه رساناهای پیشرفته برای فناوری‌های نوظهور مانند محاسبات ابری و حتی تجهیزات نظامی پیچیده حیاتی هستند.
واشنگتن قبلاً بر در پیش گذاشتن ظرفیت‌های فناوری چین متمرکز بود، اما سیاست جدید رویکردی بسیار محدودتر را اتخاذ می‌کند که هدف آن متوقف کردن پکن از پیشرفت در بخش‌های پیشرفته یا حتی مجبور کردن چین به عقب‌نشینی از ظرفیت‌های فناوری خود است.
این استراتژی باعث ایجاد ناراحتی در میان برخی از متحدان ایالات متحده شده است. این موضوع بسیار مهم است زیرا اگر تنها شرکت‌های آمریکایی از فروش به چین منع شوند، پکن می‌تواند سیاست منحرف کردن تجارت خود را به سمت کشورهای دیگری که در فناوری نیمه‌رساناها نیز تسلط دارند، دنبال کند.
اینجاست که متحدان آمریکا مانند ژاپن، هلند، کره جنوبی و تایوان اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند. «رام امانوئل»، سفیر ایالات متحده در ژاپن، در اوایل ماه جاری تایید کرد که دولت بایدن در حال گفتگو با ژاپن، هلند و کره جنوبی برای تقویت یک برنامه واحد برای محدود کردن صنعت نیمه رساناهای چین است.
بایدن در هفته گذشته میزبان فومیو کیشیدا نخست وزیر ژاپن و مارک روته نخست وزیر هلند در کاخ سفید بوده است.
هلند، که تمایل به ایفای نقش پیشرو در امور جهانی ندارد، پیشرو در فناوری‌های حیاتی درگیر در طراحی و ساخت نیمه رساناها است. شرکت هلندی ASML یکی از بزرگترین تامین کنندگان فناوری طراحی و ساخت تراشه در صنعت نیمه رسانا در جهان است. این شرکت همچنین بزرگترین شرکت فناوری اروپا از نظر ارزش بازار است.
در آسیا، شرکت تایوانی نیمه رسانای(TSMC) بیش از نیمی از بازار جهانی را کنترل می‌کند، در حالی که رقیب اصلی آن، سامسونگ کره جنوبی، با سهم ۱۷٫۳ درصدی در جایگاه دوم قرار دارد. هر دو شرکت در توسعه تراشه‌های پیشرفته‌تر از آنچه در حال حاضر در بازار موجود است، پیشتاز هستند.
شرکت‌های ژاپنی مانند توکیو الکترون و نیکون نیز نقش مهمی در زنجیره تامین نیمه رساناها ایفا می‌کنند.
تاکنون، این متحدان ایالات متحده نشان داده‌اند که در حالی که تهدید چین را تصدیق می‌کنند، هنوز آماده پیوستن به محدودیت‌های تمام عیار اعمال شده توسط ایالات متحده نیستند. اروپایی‌ها قبلاً با محدودیت‌هایی برای صادرات فناوری نسل جدید به چین موافقت کرده بودند. اما کنترل‌های صادراتی جدیدی که واشنگتن اعمال می‌کند، می‌تواند درآمد حیاتی را برای متحدان ایالات متحده کاهش دهد.
چین تاکنون بزرگترین بازار نیمه رسانای جهان است و تا سال ۲۰۲۰، ۱۷ درصد از درآمد TSMC را به خود اختصاص داده است. در بحبوحه تحریم‌های ایالات متحده علیه پکن و افزایش فشار چین به خودکفایی، این رقم به ۱۰ درصد کاهش یافت اما از آن زمان دوباره به ۱۳ درصد افزایش یافته است. ایالات متحده به TSMC و سامسونگ معافیت یک ساله برای ادامه تجارت با چین داده است که پس از آن این درآمد بیشتر کاهش خواهد یافت.
تحلیلگران همچنین استدلال کرده‌اند که اگر ASML به طور کامل از صادرات به چین منع شود، درآمد ASML می‌تواند ۱۰ درصد کاهش یابد.
همه این‌ها در زمانی اتفاق می‌افتد که چین، ایالات متحده، فرانسه و ژاپن سرمایه‌گذاری زیادی در توسعه صنایع نیمه‌رساناهای خود برای کاهش وابستگی به دیگران انجام می‌دهند. به عبارت دیگر، چین تنها کانون رقابت نیست، یک رقابت جهانی در این بخش در جریان است که در آن حتی متحدانی مانند ایالات متحده، فرانسه و ژاپن همدیگر را رقیب می‌دانند.
مطمئناً، چنین عدم همبستگی راهبردی از نظر تاریخی یکی از ویژگی‌های تعیین‌کننده ائتلاف‌های بین‌المللی تحریم چند کشوری بوده است. روحیه‌ای که دولت‌های غربی نسبت به روسیه نشان داده‌اند همیشه تا حدودی ناگزیر بوده است. ایجاد یک اجماع مشابه علیه چین هرگز آسان نیست.
اگر گذشته یک مقدمه باشد، ممکن است متحدان واشنگتن در نهایت مجبور به شکست شوند. به ویژه در دو دهه گذشته، ایالات متحده تحمل بسیار کمی را برای تصمیم‌گیری مستقل از متحدان اصلی خود در اروپا و شرق آسیا نشان داده است.
در برخی موارد، مانند حمله به عراق در سال ۲۰۰۳، ایالات متحده هشدارهای دوستانی مانند فرانسه و آلمان را نادیده گرفت و آنها را به عنوان “اروپا قدیمی” به سخره گرفت. در موارد دیگر، در واقع متحدانی را که تصمیم گرفتند از رهبری آمریکا پیروی نکنند، مجازات کرد.
زمانی که ایالات متحده از محوریت دلار برای اعمال تحریم‌های فراسرزمینی یا ثانویه علیه دشمنان در دهه‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ استفاده کرد، بخش بانکی اروپا و تنظیم‌کننده‌ها در ابتدا مقاومت کردند. موسسات مالی بزرگ در سراسر اروپا به تعاملات خود با کشورهای هدف ادامه دادند و در عین حال از ابزارهای مختلفی برای مبهم کردن ماهیت معاملات استفاده کردند.
در نهایت، نتیجه جریمه‌های چند میلیارد دلاری و اعمال مقررات جدید علیه مؤسسات مالی کلیدی اروپایی بود. مقامات اروپایی به طور خصوصی هجوم آوردند و حتی شکایات خود را به دولت باراک اوباما، رئیس جمهور وقت ایالات متحده ارسال کردند، اما فایده‌ای نداشت.
نظارت آمریکا بر BNP Paribas فرانسه، بزرگترین بانک جهان، آنقدر بی‌رحمانه بود که شامل جریمه ۸٫۹ میلیارد دلاری، دستور اخراج مقامات کلیدی بانک و تحمیل ناظر دولت ایالات متحده برای نظارت بر عملکرد این بانک می‌شد.
موسسات اروپایی باید به دستورات ایالات متحده توجه می‌کردند یا دسترسی به دلار آمریکا را قطع می‌کردند، یک حکم اعدام موثر برای یک بانک بزرگ در اقتصاد جهانی مدرن!
متحدان آسیایی و اروپایی ایالات متحده نسبت به تکرار این امر محتاط خواهند بود. در واقع، دولت ژاپن بیانیه‌ای قوی به نفع گروه۷ که کنترل‌های صادرات فناوری را علیه چین هماهنگ می‌کند، صادر کرد.
همانطور که مرکزیت دلار آمریکا پایه و اساس تحریم‌های مالی آمریکا را تشکیل می‌دهد، موقعیت این کشور در زنجیره‌های تامین فناوری به آن اهرمی بی‌نظیر در مجازات کسانی می‌دهد که برخلاف میلش عمل می‌کنند. اگر هلند یا متحدان ایالات متحده در شرق آسیا نتوانند به خواسته‌های این کشور عمل کنند، واشنگتن می‌تواند با اعمال محدودیت‌هایی برای دسترسی آنها به صادرات فناوری پیشرفته ایالات متحده پاسخ دهد.
اگر فرانسه و آلمان نتوانند به طور معناداری در برابر سیاست‌های تحریمی ایالات متحده مقاومت کنند، هلند، ژاپن، کره جنوبی و تایوان برای وضعیت بهتر تلاش خواهند کرد.
با این حال، هرچه ایالات متحده بیشتر به عنوان یک هژمون با متحدان خود عمل کند، انگیزه حاکمیت استراتژیک به ویژه در زمینه فناوری را که اروپا به‌ویژه در سال‌های اخیر نشان داده است، بیشتر خواهد کرد. سیاست‌های انزواطلبی دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، همراه با از خود بیگانگی متحدان، بحثی را در پایتخت‌های اروپایی برانگیخت که نیاز به تعریف سیاست‌های خارجی و تجاری خود، مستقل از واشنگتن را دارند.
ترجمه: گلناز سادات غفاری