یک تحلیلگر حوزه بین الملل گفت: به نظر می رسد در مقطع فعلی دچار بن بست شدهایم. آمریکایی ها می گویند ایران به تعهدات خود عمل کند و ایران هم می گوید آمریکا به برجام بازگردد.
صبح ما، زهرا معرفت: جلال ساداتیان، سفیر اسبق ایران در انگلستان، نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی و کارشناس و تحلیلگر مسائل بینالملل در گفت وگو با صبح ما در خصوص آینده روابط ایران و آمریکا و احتمال بازگشت به برجام گفت: به نظر میرسد که موضع ایران در قضیه برجام کاملا منطقی است. بعد از توافق برجام که همه اعضا در آن حضور داشتند و پای قرارداد را امضا کردند و با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هم آن را مورد تائید قرار دادند، ایالات متحده آمریکا و آقای ترامپ بود که یک طرفه از برجام خارج شد. آنها حتی اگر ایراد و اعتراضی داشتند باید به همان مکانیزمی که در خود برجام پیشبینی شده بود، رجوع می کردند.
او ادامه داد: بعد از خروج آمریکا از برجام تروئیکای اروپایی چند بیانیه صادر کردند، هم خانم اشتون و هم بعد از ایشان خانم موگرینی تلاش کردند آمریکا را در برجام نگه دارند اما آقای ترامپ اعتنایی نکردند. بعد از این قضایا ایران از آمریکا قطع امید کرد.
نه آمریکا به تعهد خود پایبند ماند و نه اروپا به وظایف خود عمل کرد
ساداتیان گفت: طبق ضمایم برجام، هم آمریکا و هم اروپا تعهداتی داشتند و وظایفی برای آنها تعیین شده بود که نه آمریکا به تعهدات خود پایبند ماند و در نهایت هم از برجام خارج شد و نه اروپا به وظایف خود عمل کرد.
سفیر اسبق ایران در انگلستان در ادامه گفت: بعد از تحریم آمریکا، اروپاییها گفتند شرکت های بزرگ ما در تعامل گسترده با آمریکا هستند و آمریکا تهدید کرده است که اگر با ایران در ارتباط باشند و از تحریم آمریکا تبعیت نکنند، جریمه می شوند و با آنها قطع رابطه خواهد شد. پس شرکت های بزرگ نمی توانند با ایران کار کنند. بعد از اعتراض ایران مبنی بر اینکه چرا تعامل با ایران را به واسطه شرکت های متوسط و کوچک ادامه نمی دهید، اروپایی ها گفتند در تلاش برای پیدا کردن راه حلی برای این موضوع هستیم و بعد از مدتی اینستکس را پیشنهاد کردند.
طبق گزارشات آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران هیچ تخلفی نداشته است
او افزود: در جریان اینستکس قرار بود آنها حسابی را برای ایران باز کنند که پول نفت به آن حساب برود و آنها برای ما دارو و غذا تأمین کنند. طبیعتا چنین تصمیمی مورد انتظار ایران نبود و نپذیرفت. آنها طبق برجام و قطعنامه شورای امنیت موظف به پابندی به تعهدات خود بودند.
این کارشناس مسائل بینالملل گفت: در کنار همه این ها و طبق گزارشات آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران هیچ تخلفی نداشت و به تمام وظایف خود عمل کرده بود. از اینجا به بعد ایران طلبکار شد. یعنی از یک طرف ایران به تعهدات خود پایبند بود اما از طرف دیگر، آمریکا و اروپا به وظایف خود عمل نکردند. آمریکا نه تنها از برجام خارج شد بلکه ایران را تحریم کرد و سیاست فشار حداکثری را برای آن به کار برد، اروپا هم با وجود تائید درستیِ رفتار ایران، نتوانست اقدامی انجام دهد.
ایران احساس کرد دیگر دلیلی برای پایبندی به تعهدات وجود ندارد
ساداتیان اظهار داشت: از اینجا به بعد ایران احساس کرد دیگر دلیلی برای پایبندی به تعهدات وجود ندارد و در نتیجه طی ۵ مرحله هر کدام با فاصله دو ماه ایران بخشی از تعهدات خود را تعلیق کرد. در مرحله پنجم اروپاییها تهدید کردند که اگر ادامه بدهید ما مکانیسم ماشه را فعال می کنیم و ۶ قطعنامه قبلی برمیگردد، درمقابل، ایران گفت از NPT خارج می شویم و زیر بار این قضیه نرفت و اروپاییها کوتاه آمدند و ایران هم ادامه نداد.
نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی ادامه داد: تا اینجا مشکلی نداشتیم تا اینکه مجلس یازدهم طرحی را تصویب کرد که طبق آن غنی سازی می بایست به ۲۰ درصد افزایش پیدا می کرد. طبق این مصوبه اگر آمریکاییها تا سوم اسفند تحریمها را بردارند، غنی سازی هم می تواند به وضعیت سابق برگردد.
بایدن به دنبال امتیاز گیری از ایران است
او در خصوص احتمال بازگشت به برجام با روی کار آمدن باید در آمریکا، گفت: به نظر میآمد با روی کارآمدن دولت آقای بایدن و چینش نیروهای ایشان در وزارت خارجه که همان همکاران آقای جان کری در وزارت خارجه آقای اوباما بودند، تعاملاتی بین ایران و آمریکا برقرار شود. اما چند مورد در تصمیمات آقای بایدن در قبال ایران تاثیر گذار است؛ اول اسرائیل و نتانیاهو، دوم آیپک به عنوان لابی اسرائیل در آمریکا، سوم هزینه هایی که عربستان و امارات می کنند و لابیهای آنها در داخل آمریکا و در نهایت طرفداران آقای ترامپ که به دنبال گرفتن بهانه ای از دولت بایدن هستند.
ساداتیان اظهار داشت: به نظر می رسد مجموعه این ها فشارهایی را بر دولت جدید آمریکا وارد کرده است و بایدن را به این سمت و سو کشانده که از ایران امتیاز بگیرد. اولین امتیاز این بود که آنها مطرح کردند که برجام باید مورد تجدید نظر قرار گیرد و مذاکراتی در خصوص حوزه نفوذ ایران در منطقه و برد موشکی ایران انجام شود و در این زمینه به توافقات جدیدی برسیم که ایران آن را رد کرد. دوم اینکه خواستند ابتدا ایران به برجام برگردد و سپس آنها برگردند. آنها از مطرح کردن این موضوع اهداف حقوقی و اقتصادی داشتند.
آمریکا می خواهد از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند
سفیر اسبق ایران در انگلستان گفت: اگر ایران به برجام بازگردد به این معناست که مقصر بودن خود را پذیرفته است، در نتیجه آمریکا مجبور به پرداخت خسارت نیست. در حالی که اگر آمریکا به توافق برگردد بدین معناست که آنها مقصر هستند و طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت از وظایف خود عدول کرده اند و خروج آنها از برجام و تحریم ایران، زیانهایی برای کشور ما به وجود آورده است که آنها مسئول جبران آن هستند.
او اظهار داشت: در واقع آمریکا می خواهد از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند. همچنین آنها می خواهند دست بالا را در ادامه مذاکرات داشته باشند تا بتوانند موارد و موضوعات دیگری را در جریان مذاکرات مطرح کنند. مثلا آقای مکرون مطرح کرده است که عربستان هم باید در جریان مذاکرات حضور داشته باشد.
در این دوره برخلاف دوره آقای ترامپ، اروپا با آمریکا همراه است
ساداتیان گفت: همچنین باید بگویم که در این دوره برخلاف دوره آقای ترامپ، اروپا با آمریکا همراه است و براین اساس فشارهای لازم را از لحاظ دیپلماتیک بر ایران وارد میکنند. طبیعتا در این وضعیت ایران موضع خواهد گرفت. اظهارات آقای بلینکن که مطرح کردند ایران باید به تعهدات برجامی خود بازگردد، با واکنش آقای ظریف همراه بود و اظهارات آقای مکرون در خصوص حضور عربستان در جریان مذاکرات هم مورد توجه آقای رئیس جمهور قرار گرفت و ایشان پاسخ دادند هیچ بند و هیچ کشور دیگری نباید به جریان مذاکرات اضافه شود.
او در پایان گفت: به نظر می رسد در مقطع فعلی دچار بن بست شدهایم. آمریکایی ها می گویند ایران به تعهدات خود عمل کند و ایران هم می گوید آمریکا به برجام بازگردد. اما چگونه می شود از این بن بست خارج شد؟ شنیده می شود که عمان در حال میانجیگری برای به سرانجام رساندن مذاکرات طرفین است. دیگر اینکه پیشنهاداتی مطرح شده و آقای ظریف گفتهاند ما آماده بازگشت بدون تکیه بر خسارات هستیم، و همزمان آنها تحریم ها را بردارند و به برجام برگردند و ما هم برمی گردیم. پیشنهاد دیگری هم مطرح است اینکه آمریکایی ها مرحله به مرحله تحریمها را لغو کنند و ایران هم از آن ۵ گامی که برداشته، مرحله به مرحله بازگردد و مصوبه مجلس مبنی بر غنی سازی بیست درصد هم متوقف شود.