کارشناس مسائل بین الملل گفت: باید توجه داشت که مقامات بلندپایه ایران تاکید کردهاند که در مقابل عمل، عمل خواهند کرد. ایران همواره به تعهدات خود عمل کرده است و مسلما در صورتی که آنها قدمی پیش بگذارند، ایران نیز عمل خواهد کرد.
مـدیـرکـل آژانـــس بینالمللی انرژی اتمی روز شنبه به تهران سفر میکند. خبری که شاید اگر در ماههای گذشته منتشر میشد تا حدود زیادی علت آن مشخص بود. این سفر به گفته مقامات ایرانی به درخواست مدیرکل آژانس و بهمنظور گفتوگوهای فنی با سازمان انرژی اتمی ایران درخصوص چگونگی اجرای مفاد نامه ۲۷ بهمنماه ایران به آژانس و ماده ۶ قانون اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی و نحوه ادامه همکاریهای دو طرف در چارچوب ترتیبات و تحولات جدید، انجام میشود.
در این میان اما دو مساله دیگر نیز مطرح شده است که شاید بتوان این سفر را با آنها نیز مرتبط دانست. نخست ادعاهایی که بار دیگر از سوی برخی کشورهای خارجی در خصوص دو محل مورد مناقشه با ایران و حدس و گمان در خصوص فعالیتهای هستهای در آن منطقه و از سوی دیگر جنبه سیاسی اتفاقات پیشرو است که شاید در این روزها با مسائل فنی و فعالیت آژانس بینالملل انرژی اتمی نیز گره خورده است؛ اتفاقاتی سیاسی که با سفر وزیرخارجه قطر به ایران رنگ و رویی متفاوت به خود گرفت و در گفتوگوی تلفنی رئیسجمهوری با همتای سوئیسی وارد فاز جدیدی شد. سفری که پیش از ۵ اسفند ماه رقم میخورد و شاید در اتفاقاتی که در آن برهه زمانی مقرر شده است انجام شود نیز تغییراتی ایجاد کند. در راستای بررسی این مساله حسن بهشتیپور، کارشناس مسائل بینالملل گفت وگویی داشته است که در ادامه میخوانید.
مشخصا ایران به چه ابزاری متوسل شده است که در این روزها بسیاری از مقامات بینالمللی را به تکاپو انداخته است؟
ایران طبق مصوبه مجلس قرار نیست از پروتکل الحاقی خارج شود بلکه مقرر شده است که اقدامات داوطلبانه خود را در خصوص بازدیدها و سایر موارد متوقف کند. دولت ایران پروتکل الحاقی را توسط دولت به تایید ابتدایی رسانده اما هنوز مجلس آن را بهصورت نهایی به تصویب نرسانده است. تمامی کشورها پروتکل الحاقی را همچون ایران در دو مرحله به اجرا درآوردهاند. مرحله نخست دولت به تصویب میرساند و در مرحله نهایی پارلمان آن را باید تایید نهایی کند تا لازم الاجرا شود. ایران مقرر کرده است که پارلمان زمانی آن را به تایید نهایی میرساند که تحریمها علیه ایران لغو شود و طرف مقابل به تعهدات خود در قبال ایران جامه عمل بپوشاند. در آن شرایط پارلمان ایران پروتکل الحاقی را به امضا خواهد رساند. باید توجه داشت که ایران اقدامات داوطلبانه خود را در راستای برجام انجام میداده است و امروز که طرف مقابل به برجام عمل نمیکند، ایران نیز دیگر قصد ندارد به اقدامات داوطلبانه خود عمل کند. ایران قصد توقف موقت این اقدامات را دارد تا از طرف مقابل شاهد اجرای تعهدات باشد.
سفر رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران با چه اهدافی صورت خواهد گرفت؟
باید توجه داشت که گروسی یک مسئولیت فنی دارد و نمیتواند در سفر به ایران بهصورت حقوقی درخواست اجرای تعهدات و نظارتها را داشته باشد. آژانس یک نهاد ناظر است. آنها مدتهاست که در خصوص دو مرکز ایران شایعاتی مطرح میکنند و بهتازگی نیز شائبههایی در این خصوص بهوجود آمده است و به نظر میرسد که سفر اخیر گروسی به ایران در راستای حل و بررسی این مساله باشد. آژانس مسئول گفتوگو درخصوص مسائل فنی است و این نیز یک مساله فنی است و بعید به نظر میرسد حامل پیامی سیاسی باشد مگر اینکه با اهداف ازپیشتعیینشده این سفر را تدارک دیده باشد تا اهداف سیاسی نیز در آن جای گیرد. یکی دیگر از گفتوگوهای قطعی در این سفر چگونگی اجرای توافقات میان ایران و آژانس است زیرا ایران خواستار انجام تغییراتی در توافقات گذشته است.
در صورتی که ایران فعالیتهای داوطلبانه خود را متوقف کند، طرفهای غربی در قبال ایران چه واکنشهایی از خود نشان خواهند داد؟
ایران اگر اقدامات داوطلبانه خود را متوقف کند قطعا با واکنش تند طرفهای غربی مواجه خواهد شد و باید راهحلی پیدا کرد که کار به این مرحله از تقابل نرسد. اقدامات رادیکال چاره کار نیست و منجر به تجدیدنظر طرف مقابل در حد انتظار نخواهد شد. زمانی طرفهای غربی رویه خود را تغییر میدهند که متوجه شوند، تحریمها روی ایران اثری ندارد یا اثر آن جزئی است. با افزایش غنیسازی اورانیوم، افزایش تعداد سانتریفیوژها، تولید اورانیوم فلزی و اجرا نکردن پروتکل الحاقی نمیتوان تحریمها را برداشت. بعید است این اقدامات تاثیرگذار باشد. دراین میان به نظر میرسد مذاکراتی در حال انجام است و احتمال دارد تا روز سوم اسفند اتفاقاتی رقم بخورد یا توافقی حاصل شود. راهحل میانه در این زمینه گرهگشاست. بعد از سفر وزیرخارجه قطر به تهران، تماس تلفنی مقامات سوئیسی با مقامات ایران و دیدارهایی که با مقامات اروپایی در سطوح پایینتر شکل گرفته است، ایجاد راه حل را به واقعیت نزدیکتر کرده است. باید توجه داشت که گروسی پیشنهاددهنده طرح جدیدی نخواهد بود اما شاید حامل پیام خاصی از سوی برخی کشورهای اروپایی باشد. در ظاهر نه ایران و نه آمریکا گام عملیاتی نداشتهاند.
باید توجه داشت که مقامات بلندپایه ایران تاکید کردهاند که در مقابل عمل، عمل خواهند کرد. ایران همواره به تعهدات خود عمل کرده است و مسلما در صورتی که آنها قدمی پیش بگذارند، ایران نیز عمل خواهد کرد. اجرای تعهدات به صورت گامبهگام شاید بهترین مسیر در این عرصه باشد که طرفین باید آن را طی کنند. تداوم تاکید بر یک موضع خاص کار را در ابتدا به شورای حکام میکشاند و درادامه شورای امنیت را نیز در این عرصه دخیل خواهد کرد و شاید این بار کار به مراتب سخت شود.
منبع: آرمان